De voorbije dagen kon je lezen waarom de nieuwe eigenaars van voetbalclub AS Roma op zoek zijn naar een andere locatie om hun veelbesproken nieuwe stadion te bouwen. Voetballen boven een necropolis uit de eerste eeuw is zelfs in Rome niet alledaags en dus zoeken Dan en Ryan Friedkin rustig verder naar andere plekken waar kan worden gebouwd.
Een tweede mogelijke locatie die wordt genoemd is Tor Vergata, het gebied waar ook de onafgewerkte La Vela, de zogenaamde Città dello Sport, ontworpen door de Spaanse architect Santiago Calatrava, al vele jaren staat te verkommeren.
Er moet nog altijd worden beslist wat er met dat project en het grote gebied errond moet gebeuren. Omdat er momenteel weer heel wat beweegt in dit dossier – als er verkiezingen op komst zijn, is in Rome veel mogelijk – werd Tor Vergata de voorbije weken niet echt beschouwd als een gebied dat interessant zou kunnen zijn voor de plannen van AS Roma.
Maar de eigenaars van de club, Dan en Ryan Friedkin, werden recent al een paar keer gesignaleerd tijdens een lunch met Francesco Caltagirone, de eigenaar van de grond. Caltagirone, Franco voor de vrienden, wordt ook weleens de betonkoning van Rome genoemd.
Hij controleert verschillende ondernemingen die ondergebracht zijn in de Gruppo Caltagirone. De man is ook actief als uitgever van tijdschriften en kranten. Hij is onder meer eigenaar van Il Messagero, de best verkochte krant in Rome. Zijn persoonlijke fortuin wordt geschat op meer dan 2 miljard euro.
Waarover de Friedkins met de ondernemer hebben gesproken is niet bekend, maar als er op het terrein van Tor Vergata iets moet gebeuren, komt Caltagirone onvermijdelijk in beeld. Via het aannemingsbedrijf Vianni Lavori is hij vanaf het begin betrokken geweest bij de bouw van de Città dello Sport.
Indien AS Roma zich hier ooit zou vestigen, kan op langere termijn eventueel de bestaande metrolijn A doorgetrokken worden tot aan het terrein. Anagnina, de eindhalte van lijn A, bevindt zich in vogelvlucht op slechts vier kilometer van de spooksite. Helaas is ook het bouwen van nieuwe metroverbindingen zoals bekend niet meteen het sterkste punt van Rome.
Al dan niet toevallig is recent het Città dello Sport-dossier na jaren stof te hebben verzameld weer opgediept. Tot voor enkele dagen leek er zelfs een oplossing in de maak voor het onafgewerkte sportcomplex.
Vreemde manipulaties doen echter de laatste hoop verdwijnen om het bouwproject van de sportstad in Rome nog te redden. Om te begrijpen wat er allemaal gebeurt met dit hallucinante dossier, moeten we even in het verleden duiken.
De Città dello Sport of de Stad van de Sport, een multifunctioneel sportcomplex in Tor Vergata dat zoals verteld werd ontworpen door de Spaanse architect Calatrava, staat er vandaag, vele jaren na het leggen van de eerste steen, nog steeds onafgewerkt bij.
Een gedeelte van Calatrava’s ontwerp is reeds gerealiseerd. De reusachtige witte stalen constructie, gebouwd op grond die toen nog eigendom was van de Università degli Studi di Roma Tor Vergata, verheft zich hoog in de lucht, als een soort zeil rond een schelpvormig gebouw.
Het kreeg van de Romeinen dan ook al gauw de toepasselijke naam La Vela. Het ruwe skelet van die schelp, gesteund door enorme stalen balken, staat al recht. De witte constructie fungeert intussen al jaren als herkenningspunt en blikvanger voor wie langs zuidelijke zijde de stad Rome nadert.
Ook wie zich in Rome op een hoger gelegen punt bevindt, zoals bijvoorbeeld de Gianicolo-heuvel of, ineens hoog genoeg, de koepel van de Sint-Pietersbasiliek, kan La Vela in de verte meteen moeiteloos situeren.
Het bouwterrein is afgesloten met een hek maar daarin zitten genoeg gaten om de omheining compleet nutteloos te maken. Bij de ingang naar de verlaten bouwwerf hangt een bordje met verboden toegang, maar dat weerhoudt nieuwsgierigen er niet van om nu en dan wat rond te snuffelen op het terrein. Niet dat er veel te zien is.
Toeristen komen hier niet, of het moet eens een verdwaalde groep architecten zijn die een blik willen werpen op de onvoltooide prestatie van hun bekende collega.
In de Netflix-misdaadserie Suburra komen de bendeleden en enkele andere hoofdrolspelers regelmatig samen in het onafgewerkte complex. Voor hen is het een oord van discretie zonder luistervinken in de buurt.
Het concept van de Città dello Sport zag er bij de voorstelling nochtans erg mooi uit, getuige daarvan ook enkele beelden die dit stukje illustreren. Het zou een complete sportstad worden, met gebouwen voor verschillende sportdisciplines, maar ook met ruimte voor onmoetingen en de organisatie van sociale en culturele evenementen.
Een groot park zou de sportstad en de universiteit met elkaar moeten verbinden. In de omgeving zouden nog bijkomende gebouwen worden ontwikkeld, waaronder accommodatie voor studenten en gastprofessoren en nieuwe universitaire faculteiten.
Tegenover het sportcomplex was een 90 m hoge met staal omringde spiraalvormige toren gepland waarin het rectoraat van de universiteit een plaatsje zou krijgen. Uitgerust met speciale verlichting moest dat torengebouw ook ’s avonds een blikvanger worden.
In de twee symmetrisch geplaatste en identieke waaiervormige paviljoenen zouden respectievelijk de multifunctionele arena Palasport en het olympische zwembad Palanuoto worden ondergebracht. Beide gebouwen zouden zo geconstrueerd worden dat ze functioneel onafhankelijk van elkaar waren, zodat verschillende evenementen tegelijkertijd konden plaatsvinden.
In het Palasport/Palanuoto-complex werden andere faciliteiten voorzien, waaronder een aantal gymnastiekzalen, laboratoria, onderwijslokalen, een fitness- en revalidatiecentrum, kantoren en winkels. Op het buitengedeelte moest een atletiekbaan worden gebouwd en was er nog voldoende plaats voor faciliteiten voor andere sportdisciplines. Zoals verteld: een mooi project.
Niets van dit alles is vandaag al volledig klaar. Sommige deelprojecten zijn in het beste geval half afgewerkt, aan andere moet nog worden begonnen. Alleen de ruwbouw voor het buitenzwembad is zo goed als voltooid.
Aan de omgevingswerken werd evenmin al begonnen. In de plaats van de geplande nieuwe groenaanleg met mediterrane plantensoorten, pijnbomen en olijfbomen, groeit er nu onkruid op de hele site. Wat eveneens ontbreekt is de noodzakelijke infrastructuur, waaronder toegangswegen en parkeerterreinen.
Het plan voor het Cittá dello Sport-project werd reeds getekend in 2003. Twee jaar later volgde de definitieve goedkeuring. Toen de bouwwerken werden toegewezen bedroeg de geraamde kostprijs 120 miljoen euro, waarvan de helft zou worden gefinancierd door de stad Rome. Dat was overigens toen al het dubbele van het oorspronkelijk geraamde bedrag.
De bouwwerken begonnen in 2005, meteen nadat de bouwvergunning was toegekend. Er was enige haast bij, want het project moest vier jaar later klaar zijn.
Van 26 juli tot en met 2 augustus 2009 zouden in Rome immers de Wereldkampioenschappen zwemsporten worden gehouden. De nieuwe zwembadinfrastructuur zou dan goed van pas komen. Het pakte anders uit.
Zoals in Rome wel vaker gebeurt, waren de bouwkosten gaandeweg nogmaals verdubbeld tot 240 miljoen euro. Bovendien werd het in juli 2008 voor iedereen duidelijk dat de uitvoeringstermijn zeker niet zou gehaald worden. Waarop een partner zich terugtrok uit het project en waardoor ook 53 miljoen euro financiering verdween.
In plaats van in het nieuwe sportcomplex zou het Wereldkampioenschap uiteindelijk plaatsvinden op de site van het Foro Italico, in het noorden van de stad. Vooraleer het zover was, werd de verouderde op die site ook gerenoveerd. Prijskaartje: ruim 45 miljoen euro. Maar dit terzijde.
Ondertussen waren de werken aan La Vela helemaal stilgevallen. Omdat er al zoveel was geïnvesteerd in het prestigieuze architecturale project, werden meermaals pogingen gedaan om het dure project te hervatten maar zonder daarbij een bepaalde opleveringsdatum vast te stellen.
Dat is echter nooit gelukt. Tot nog toe werden al voor ongeveer 200 miljoen euro werken uitgevoerd. Vandaag zou er nog eens meer dan dubbel zoveel geld nodig zijn om het project te voltooien, waardoor de totale kostprijs van de Città dello Sport ruim 600 miljoen euro zou bedragen. Als de bouwwerf ooit nog zou worden afgewerkt, zal het vermoedelijk niet bij die som blijven.
De enige andere grote sportfaciliteit waarover Rome vandaag beschikt is het voormelde Foro Italico in het noorden van de stad. Dat werd vanaf 1928 gebouwd op initiatief van Mussolini om de Olympische Spelen van 1944 binnen te halen maar die hebben omwille van de oorlog nooit plaatsgevonden.
Aanvankelijk werd deze sportsite Foro Mussolini genoemd, maar na 1944 werd dit veranderd in de huidige naam. In 1960 hebben de Olympische Spelen dan toch plaatsgevonden in Rome, op dezelfde plek, maar met een uitbreiding naar de linkeroever van de Tiber. Vandaag wordt die inmiddels gerenoveerde sportinfrastructuur nog altijd intens gebruikt.
De vorige burgemeesters van Rome, Gianni Alemanno en Ignazio Marino, hadden in 2020, in 2024 of in 2028 graag de Olympische Spelen nog eens naar Rome gehaald. Daarbij rekenden ze ook op extra geld, waarmee de Città dello Sport zeker had kunnen voltooid worden.
De huidige burgemeester Virginia Raggi trok echter meteen na het begin van de nieuwe legislatuur de kandidatuur van Rome in met het argument dat de stad zodanig veel schulden had dat Rome er de eerstkomende jaren zelfs niet aan moest denken om een prestigieus project zoals de Olympische Spelen binnen te halen.
Die stadskas is overigens nog altijd even leeg zodat de organisatie van de Olympische Spelen in Rome er ook in 2032 zeker niet zal inzitten, tenzij er een mirakel gebeurt.
De Europese Atletiekbond (European Athletics) heeft recent wel voor Rome gekozen als locatie en organiserende stad van het Europese kampioenschap in 2024. De Italiaanse hoofdstad haalde het van Katowice uit Polen, de enige andere kandidaat.
Het zag er dus lange tijd somber uit voor de toekomst van de Città dello Sport. De consumentenvereniging Codacons pleitte er zes jaar geleden zelfs voor om de peperdure maar nutteloze constructie af te breken omdat die het landschap al te zeer zou verstoren.
Enkele weken geleden, na jaren impasse, leek er echter een oplossing in de maak te zijn voor het onafgewerkte sportcomplex. In de nieuwe begroting die momenteel wordt opgemaakt, voorzag de regering 325 miljoen euro voor het afwerken van de Romeinse spooksite. Misschien net iets te weinig geld, maar dat kon worden verholpen door het project wat bij te sturen en een paar deelprojecten te schrappen.
Van dat bedrag wilde de regering 25 miljoen euro toekennen aan de universiteit van Tor Vergata als schikking met het bouwbedrijf Vianini Lavori (Gruppo Caltagirone) dat eigenaar is van de grond waarop de Città dello Sport wordt gebouwd.
In de loop der jaren was er een geschil ontstaan tussen de universiteit en de aannemer over de eigendomsrechten van de bouwgrond. Die hindernis zou door het vrijmaken van 25 miljoen worden opgeruimd.
De resterende 300 miljoen euro werd in de begroting bestemd voor de eigenlijke afwerking van de infrastructuur. Het geld zou in schijven van telkens 100 miljoen euro worden toegekend in 2021, 2022 en 2023. Het zag er dus plots weer goed uit voor de toekomst van La Vela.
Maar vorige week bleek de 300 miljoen euro die de regering in de begroting had voorzien om de bouwwerf herop te starten, op mysterieuze wijze verdwenen te zijn uit de tabellen.
Omdat er nog altijd wordt gewerkt aan het bijschaven van de begroting, bestaat er nog een waterkansje dat het bedrag opnieuw in de begrotingsvoorstellen verschijnt, mogelijk gewijzigd of onder een andere uitgavenpost zodat de financiering wordt gedragen door een ander departement. Als dat niet gebeurt is het meer dan waarschijnlijk ‘over en uit’ voor La Vela.
Momenteel laat niets vermoeden dat het geld er komt. Integendeel, in de praktijk blijft er van de voorziene 300 miljoen euro nog maar 3 miljoen euro over in de begrotingstabellen. Dat geld staat afzonderlijk ingeschreven en moet dienen voor “onderhouds- en veiligheidswerken” op de spooksite.
Of het prestigieuze project nu echt helemaal van de baan is, weten we ten laatste op 31 december. Dan moet de begrotingswet definitief worden goedgekeurd. Als het helemaal misloopt, is de kans groot dat AS Roma vanaf dan prominenter in beeld komt als kandidaat om de site te ontwikkelen. Misschien zullen de giallorossi in de toekomst op deze locatie een balletje trappen.
De evolutie van bouwdossiers is in Rome echter spannender dan eender welke voetbalmatch. Intussen is uitgelekt dat de Tsjechische vastgoedontwikkelaar Radovan Vitek, op het punt staat de grond in Tor di Valle te kopen. Hij zou zelfs al een voorlopige verkoopovereenkomst hebben getekend met de Gruppo Caltagirone.
De Tsjech dacht een goede zaak te doen en zag zichzelf reeds als onmisbare partner voor het bouwproject van AS Roma. Maar de Friedkins hebben al laten weten dat ze niet geïnteresseerd zijn in wat Vitek allemaal doet of koopt. Daardoor dreigt de Tsjech eigenaar te worden van een stuk grond met alleen maar een half afgewerkte constructie erop.
Een filmpje over de actuele toestand van La Vela
Het promofilmpje voor het nieuwe AS Roma-stadion
(dat in deze vorm dus nooit zal gebouwd worden)
S.P.Q.R. - Romenieuws 
Plaats een reactie