Η νεκρολογία για το «θάνατο της γεωπολιτικής» είχε προκύψει τις τελευταίες δεκαετίες σχεδόν σε όλες τις μελέτες της διεθνούς πολιτικής. Ο Francis Fukuyama το 1992 είχε υπονήσει το τέλος της γεωπολιτικής με εορταστικό τρόπο μάλιστα στο βιβλίο του «The End of History and the Last Man». Μαζί με τον Fukuyama, και άλλοι είχαν υπονοήσει έμμεσα ή άμεσα το θάνατο της γεωπολιτικής με την επικράτηση της παγκοσμιοποίησης και του νεοφιλελευθερισμού.
Σήμερα διαπιστώνεται η μεγάλη διάψευση...The return of the zombie...το ζούμε μέσα στην καρδιά της Ευρώπης, στην Ουκρανία. Αν πρέπει να μπει ένας τίτλος λοιπόν στη σημερινή περίοδο είναι: Η περίοδος της Μεγάλης Διάψευσης. Ουσιαστικά η γεωπολιτική δεν είχε πεθάνει ποτέ, αλλά ούτε και αναγεννήθηκε ποτέ, καθώς ήταν απέθαντη! Η γεωπολιτική από το 1945 και εντεύθεν απλώς μετάλλασε διαρκώς τη μορφή της. Άλλοτε είχε πιο συγκρουσιακή μορφή (Westbindung), και άλλοτε είχε πιο συνεργατική μορφή (Ostpolitik).
Βρισκόμαστε, λοιπόν, στην περίοδο της νεο-γεωπολιτικής. Η νεο-γεωπολιτική ως όρος δεν υφίσταται. Για ορισμένους αποτελεί νεολογισμό. Φευ! Για τον γράφοντα η νεο-γεωπολιτική αποτελεί την έκφανση/μετεξέλιξη της κλασσικής γεωπολιτικής όπως αυτή διαμορφώνεται από τις νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα εν όψει του έτους 2050 λόγω της έντονης πληθυσμιακής αύξησης σε συνδυασμό με την αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης σε ολοένα περισσότερους φυσικούς και ορυκτούς πόρους. Σε τι διαφέρει η «νεο-γεωπολιτική» από την κλασσική γεωπολιτική; Η γεωπολιτική πηγάζει από την ανάγκη σε πλουτοπαραγωγικές πηγές που είχαν οι παλαιού τύπου κρατικές δυνάμεις και ελίτ: ανάγκες συνυφασμένες με την Ισχύ της καθεστηκυίας τάξης. H «νεο-γεωπολιτική» πηγάζει από την ανάγκη κάλυψης των αναγκών των επιπλέον 3 δισ. κατοίκων που θα έχει ο πλανήτης το 2050. Όταν δημιουργήθηκε ο όρος «γεωπολιτική» οι πλουτοπαραγωγικές πηγές συνδέονταν με την Ισχύ της καθεστηκυίας τάξης. Την ισχύ των κρατών-αυτοκρατοριών και των κάθε είδους ελίτ. Σήμερα οι πλουτοπαραγωγικές πηγές συνδέονται με την ισχύ των καταναλωτών. Την ισχύ των gadgets. Των γκατζετάκηδων... Πρόκειται για τη «γεωπολιτική των smartphones» και των ηλεκτρικών πατινιών. Μέχρι και πριν από 100 χρόνια, τότε δηλαδή που πρωτοχρησιμοποιήθηκε ο όρος «γεωπολιτική», λιγότερα από μια ντουζίνα υλικά ήταν σε ευρεία χρήση για την κάλυψη των τότε βασικών ανθρώπινων αναγκών, ήτοι: το ξύλο, το τούβλο, το ασήμι, ο χρυσός, ο χαλκός, ο σίδηρος, και ορισμένα πλαστικά. Αυτά τα λίγα υλικά αρκούσαν για την κάλυψη των βασικών αναγκών. Πάνω σε αυτά τα βασικά υλικά χτίστηκαν οι τότε αποικιοκρατίες και οι πολιτικές ελίτ. Σήμερα, το μικροτσίπ ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή περιέχει 60 περίπου διαφορετικά υλικά.
Τι θα μπορούσαν να σηματοδοτήσουν όλα αυτά; Ίσως μπαίνουμε σε ένα νέο κύκλο παγκόσμιας ασταθούς πλεύσης με καταληκτική ημερομηνία το έτος 2050, έτος στο οποίο θα σταθεροποιηθεί ο παγκόσμιος πληθυσμός. Το 2014 αυτός ο νέος κόσμος είχε περιγραφεί με το σχήμα ενός ψαλιδιού (https://www.capital.gr/me-apopsi/2082303/2050-enas-kosmos-se-sxima-psalidiou/). Ας ελπίσουμε το «ψαλίδι» να κλείσει χωρίς περαιτέρω «Ουκρανίες». Είμαστε ακόμη στην αρχή δυστυχώς της μεταβατικής κατάστασης η οποία δεν ξέρουμε τι θα φέρει. Προς το παρόν, αυτό που διαπιστώνει με λύπη ο γράφων είναι ότι μετά από 13 χρόνια (έτος βάσης το 2010 όταν η Κίνα εφήρμοσε το πρώτο εμπάργκο στην Ιαπωνία σε σπάνιες γαίες) η Δύση βρίσκεται ακόμη έρμαιη στις ορέξεις της Κίνας: (https://asia.nikkei.com/Spotlight/Supply-Chain/China-weighs-export-ban-for-rare-earth-magnet-tech). Αυτό δείχνει ίσως και το προς τα που κλίνει, μέχρις στιγμής τουλάχιστον, η ζυγαριά: δεν κερδίζει η Κίνα. Χάνει η Δύση εξαιτίας τραγικών και επίμονων - μέχρι σήμερα - λαθών.
* Ο Δρ. Σωτήρης Ν. Καμενόπουλος, είναι κάτοχος Διδακτορικού Διπλώματος από τη Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης